Aanleveren materiaal en vaktermen

Handig om te weten wat de vaktermen betekenen: Het aanleveren van beeldmateriaal voor drukwerk is voor u wellicht geen dagelijkse bezigheid. Er zijn een aantal standaard zaken waar u rekening mee dient te houden. Om het voor u gemakkelijker te maken, heb ik dit uitgelegd op deze pagina.

A-formaten

A0: 1189 x 841 mm

A1: 841 x 594 mm

A2: 594 x 420 mm

A3: 420 x 297 mm

A4: 297 x 210 mm

A6: 148 x 105 mm

A7: 105 x 74 mm

A8: 74 x 52 mm

(Vergrotingsfactor = 141%, verkleiningsfactor is 71%)

A-formaten

Kleurgebruik

Wanneer u een keuze wilt maken voor verschillende soorten kleuren in uw drukwerk, is het handig om wat meer te weten over de drie verschillende kleurtypen CMYK-kleuren, PMS-kleuren en RGB-kleuren.
CMYK-kleuren (full color) CMYK staat voor Cyan (lichtblauw), Magenta (donkerroze), Yellow (lichtgeel) en Key (zwart).

In veel drukwerk wordt gebruik gemaakt van CMYK-kleuren. Uit deze kleuren kunnen alle kleuren worden opgebouwd. In vier drukgangen worden de CMYK-kleuren in verschillende rasters over elkaar heen gedrukt. Zo ontstaan mengkleuren. Yellow gemengd met Cyan wordt bijvoorbeeld groen. Kijk maar eens met een loep naar een foto in een magazine. U zult zien dat de foto is opgebouwd uit allemaal puntjes in de vier verschillende kleuren.

CMYK, Inkt-primaire kleuren
Afbeelding 1: de primaire pigmenten met elkaar gemengd.

PMS-kleuren (steunkleuren) PMS-kleuren zijn specifieke, unieke kleuren, waarvoor één drukgang nodig is. Deze kleuren zijn niet opgebouwd uit de verschillende CMYK-kleuren. Er bestaan PMS-kleuren die niet na te maken zijn. Drukwerk met PMS-kleuren ziet er strak en scherp uit. PMS-kleuren worden vaak gebruikt in uitingen waar slechts een paar kleuren in worden gebruikt. Een voorbeeld hiervan is een logo op een visitekaartje.
Het grote voordeel van PMS-kleuren is dat het standaard, unieke kleuren zijn. Deze kleuren zien er altijd identiek uit. De kleur dient dan wel op dezelfde ondergrond gedrukt te zijn. Een mengkleur die opgebouwd is uit CMYK-kleuren kan bij meerdere exemplaren van het drukwerk soms lichte nuanceverschillen in de kleur hebben.

Het is mogelijk om drukwerk met CMYK-kleuren en één of meer PMS-kleuren te combineren, bijvoorbeeld een folder met een foto en een logo. De foto zal opgebouwd zijn uit CMYK-kleuren en het logo is in één specifieke PMS-kleur is gedrukt. Omdat er een extra drukgang voor de PMS-kleur nodig is, zijn er wel extra kosten aan verbonden.

PMS-waaier
Afbeelding 2: een kleurenwaaier met PMS-kleuren. Zo krijgt u vooraf een goed idee hoe een specifieke PMS-kleur er uit ziet in drukwerk.

RGB staat voor Rood, Groen en Blauw. RGB-kleuren zijn de kleuren waaruit wit licht is opgebouwd en de kleuren waaruit zonlicht is opgebouwd. U ziet RGB-kleuren als u een afbeelding op internet bekijkt, wanneer u televisie kijkt of als u een foto op het scherm van uw camera bekijkt. Wanneer u een afbeelding van internet of een foto van uw camera wilt afdrukken, moeten de RGB-kleuren voor het drukwerk worden omgezet naar CMYK-kleuren. RGB-kleuren hebben een groter kleurspectrum dan CMYK-kleuren. Daarom kan het zijn dat RGB-kleuren tijdens het omzetten naar CMYK-kleuren wat veranderen, ze kunnen wat matter worden.

Licht primairen

Afbeelding 3: de 3 lichtkleuren waaruit wit licht is opgebouwd.

Resolutie

De grootte van foto’s / digitale beelden wordt aangegeven in pixels, bijvoorbeeld “beeldgrootte=1280 x 960 pixels”. De hoeveelheid pixels is belangrijk voor de afmetingen van een afbeelding in drukwerk. In de tabel hiernaast vindt u hier een overzicht van. U kunt hier lezen wat de optimale afmetingen zijn en wat de maximale afmetingen zijn voor een acceptabele kwaliteit van de afbeelding in drukwerk.

Aantal megapixels cameraBeeldformaat in pixelsOptimaal formaat drukwerk, uitgaande van 300 dpiMaximaal formaat drukwerkacceptabele kwaliteit, uitgaande van 225 dpi
1,2 MP1280 x 960± 10 x 8 cm± 15 x 11 cm
5 MP2560 x 1920± 21 x 16 cm± 29 x 22 cm
8 MP3456 x 2304± 30 x 20 cm± 35 x 26 cm
12 MP4000 x 3000± 34 x 25 cm± 45 x 34 cm
24 MP6000 x 4000± 50 x 33 cm± 68 x 51 cm

De gegevens in deze tabel zijn een richtlijn, de formaten zijn afgerond.

Afloop en tekstmarge

De afloop en de tekstmarge is meestal 3 tot 5 mm. Internetdrukkers gebruiken vaak andere marges. Dit kan zelfs per aangeboden product verschillen. De vormgever dient hier rekening mee te houden.

Afloop

JPEG (of JPG), TIFF-, RAW of PSD-bestanden?

Als u foto’s wilt maken voor drukwerk, stel uw camera dan bij voorkeur in op TIFF- of RAW-bestanden. Als u deze keuze niet heeft, kies dan voor de hoogste kwaliteit JPEG. Er passen dan minder foto’s op het geheugenkaartje van uw camera, maar de kwaliteit is optimaal. Als u de beelden wilt nabewerken, gebruik dan bij voorkeur ook TIFF- en RAW-bestanden.
TIFF- en RAW-bestanden zijn systemen waarin geen informatie verloren gaat. De kwaliteit van de afbeelding blijft optimaal. Als u in het bezit van Photoshop bent, kunt u ook het Photoshop-bestand PSD gebruiken.

JPEG is een systeem dat afbeeldingen comprimeert. Elke keer als u een JPEG opent, sluit en opnieuw weer opent, verliest het beeld iets van zijn oorspronkelijke kwaliteit. Daarom is het niet aan te raden om JPEG-bestanden te gebruiken bij het bewerken van beelden.

JPEG-afbeeldingen met een verschillende grootte 
Afbeeldingen in JPEG kunnen verschillend van grootte zijn afhankelijk van hoeveel compressie er toegepast is. De JPEG-compressie analyseert het beeld en zoekt naar informatie die volgens de compressie weggelaten kan worden. Bij sterk gecomprimeerde beelden gaat de compressie zo ver dat je de bekende “artifacten”/ kleurvlakken gaat zien. Deze kleurvlakken zijn ontstaan omdat er bij de compressie gekeken is naar dicht bij elkaar liggende kleuren. Deze zijn bij elkaar gevoegd. Het beeld bevat minder informatie en het bestand wordt dus kleiner. De kwaliteit van het beeld wordt echter minder. Wanneer een beeld weinig gecomprimeerd is, blijft de kwaliteit het hoogst.

Keulen, Weinig compressie

Afbeelding 1 is een JPEG-beeld dat weinig gecomprimeerd is. Het is een groter bestand met een hogere kwaliteit. Klik op de afbeelding om te vergroten. Vanuit dit beeld is door sterke compressie het beeld hiernaast ontstaan (inclusief het kleurverschil).

Keulen, Zeer sterke compressie

Afbeelding 2 is een JPEG-beeld dat sterk gecomprimeerd is. Het is een kleinere bestandsgrootte met een lage kwaliteit. Klik op de afbeelding om te vergroten. Let op de vierkante “artifacten” die door de compressie zijn ontstaan.

Kiezen voor digitaal drukwerk of offsetdruk?

De kwaliteit van digitaal drukwerk is in de afgelopen jaren sterk verbeterd. Toch is de kwaliteit van offsetdruk nog altijd beter. De kleuren bij Offset-drukwerk zijn mooier. Digitaal drukwerk is te herkennen aan de kenmerkende glans over het drukwerk. Vooral bij grote kleurvlakken is dat goed zichtbaar.

Digitaal drukwerk of offsetdruk?
De doorlooptijd van digitaal drukwerk is over het algemeen korter. Wanneer drukwerk veel spoed heeft, zult u snel naar digitaal drukwerk uitwijken. Digitaal drukwerk voor kleine oplagen is tevens voordeliger als offsetdruk. Wanneer de oplages groter worden, is het omgekeerde het geval en bent u juist voordeliger uit met offsetdruk.

Ik heb mijn best gedaan om de informatie op deze pagina helder en duidelijk uit te leggen. Er zijn echter geen rechten aan te ontlenen.